Obezite; Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından “Sağlığı riske edecek şekilde aşırı yağ birikimi” olarak tanımlanmaktadır. Obezite gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde var olan beslenmeye dayalı en önemli sağlık sorunudur. Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) 2016 verilerine göre yetişkinler arasında kilolu birey oranı % 39, obez birey oranı ise % 13’tür.
D vitamini, D vitamini reseptörlerine bağlanarak aktivite gösteren kemik metabolizması ve kalsiyum dengesinde önemli bir rol oynayan yağda eriyen bir vitamindir. D vitamini bazı besinlerde ve suplementlerde yer almaktadır. D vitamini ihtiyacını karşılamanın başlıca yolu güneş ışınları aracılığıyla deride sentezlenmesidir. Diyette ise D vitamini en fazla yağlı balıklar, karaciğer ve yumurta sarısında bulunmaktadır.
D vitamini yönünden beslenme durumunun en iyi göstergesi serum 25(OH) D düzeyidir. Serum 25(OH)D değerlerinin; ≥ 30 ng/ml olması ‘yeterli düzey’, 21-29 ng/ml olması ‘eksiklik’, < 20 ng/ml olması ‘yetersizlik’ göstergesidir. Tüm dünyada D vitamini eksikliği çok sık görülmektedir.
Obez Bireylerde D Vitamini Eksikliğinin Nedenleri
- Az harekete ve sosyal ortamlara uyumsuzluğa bağlı olarak açık hava etkinliklerine daha az katılım göstermek
- Güneş ışınlarından yeterince yararlanamamak, güneş kremi ve şapka kullanmak
- Kilosu normal olan bireylere göre daha kapalı kıyafetler giymek
- Temel diyet alışkanlıkları (balık, süt, yoğurt, peynir tüketiminin yetersiz olması)
- D vitamininden fakir, abur cubur içeren sağlıksız beslenme alışkanlıkları
Obezite ve D Vitamini İlişkisi
Beden kütle indeksi (BKİ) ve özellikle yağ kütlesi, D vitamini durumunun bir belirleyicisidir. Buna bağlı olarak, D vitamini eksikliği obez olan bireylerde oldukça sık görülmektedir. Yapılan araştırmalar D vitamini eksikliği ile obezite oluşumunun çift yönlü bir bağlantısı olduğunu göstermektedir. D vitamini yağda eriyen bir vitamin olduğu için kilolu bireylerde artan yağ dokusu ile orantılı olarak depolama oranı da artmaktadır. Böylelikle dolaşımdaki miktarı azalarak D vitamininin eksikliğine yol açmaktadır. Bununla birlikte D vitamini yetersizliği diyabet için yüksek risk faktörü olan bozulmuş insülin salınımı ile ilişkilidir. D vitamini çevre dokularda insülin direncini azaltmakta, böylece insülin direnci nedeniyle kan şekerindeki artışa yanıt olarak oluşan aşırı insülin salınımını azaltmakta ve insülin duyarlılığını artırmaktadır. Bu nedenle, D vitamini yetersizliği ve oluşan insülin direnci, kilo vermede zorluk yaşanmasına, metabolik sendrom ve tip 2 diyabet gibi hastalıkların ortaya çıkmasına neden olmaktadır.
D Vitamini Yetersizliğini Gidermek İçin:
- Güneş ışınlarının dik geldiği saatlerde (10:00-15:00) kollarınız ve bacaklarınız açık olacak şekilde 15-20 dakika kadar güneş kremi kullanmadan güneşlenmelisiniz. Güneş ışınları cam üzerinde kırıldığından cam arkasından güneşlenmemelisiniz.
- Diyette D vitamini en fazla somon, uskumru, sardalya gibi yağlı balıklar ve yumurta sarısında bulunmaktadır, bu besinleri tüketmeye çalışınız.
- Doktorunuza danışarak D vitamin takviyesi kullanabilirsiniz. D vitamin, yağda eriyen bir vitamin olduğundan takviyenizi yağ içeren bir yiyecek ile almanız tavsiye edilir.
